De macht grijpen via een groen monetair beleid

De ECB toont een toenemende ambitie om het monetaire beleid in te zetten in de strijd tegen de klimaatverandering. Dit is om ten minste drie redenen een dubieus idee. Ten eerste beschikt de centrale bank niet over een passend mandaat om dit te doen. Ten tweede is monetair beleid een zwak substituut voor fiscaal en industrieel beleid op dit gebied. Ten slotte is de economische redenering achter de vergroening van het monetaire beleid zwak. De ambitie van de ECB lijkt dus te worden gedreven door een steeds sterkere wil om meer macht naar zich toe te trekken. Prof. dr. Agnieszka Gehringer van het Flossbach von Storch Onderzoeksinstituut legt uit.

Het engagement van de ECB

In juli 2021 heeft de Raad van bestuur van de Europese Centrale Bank besloten tot "een ambitieuze routekaart om overwegingen inzake klimaatverandering verder in haar beleidskader te integreren". Deze stap is ingegeven door de overtuiging dat "klimaatverandering en de overgang naar een duurzamere economie van invloed zijn op de vooruitzichten voor prijsstabiliteit door hun effect op macro-economische indicatoren zoals inflatie, productie, werkgelegenheid, rentetarieven, investeringen en productiviteit; op de financiële stabiliteit; en op de overgang van het monetaire beleid".

De belangrijkste activiteiten in het kader van de nakoming van de toezegging moeten bestaan uit een nieuwe macro-economische modellering om de implicaties van klimaatverandering te monitoren, een onderpandskader voor krediettransacties van het Eurosysteem met inachtneming van de relevante risico's van klimaatverandering en voorschriften voor de openbaarmaking van "milieuduurzaamheid" voor activa in de particuliere sector, en een aangepast kader voor de aankoop van activa in de bedrijfssector om rekening te houden met de criteria inzake klimaatverandering.

De vergroeningsinspanningen van de ECB lopen parallel met soortgelijke ontwikkelingen elders. In augustus 2021 drongen vijf leden van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden er bij president Biden op aan "om een nieuwe visie te ontwikkelen op een Federal Reserve die zich richt op het elimineren van klimaatrisico's". Ook het Environmental Audit Committee van het Britse parlement heeft de Bank of England aangespoord om bij haar obligatieaankopen rekening te houden met de koolstofemissies van de leners.

Economische gevolgen van klimaatverandering

In een recent Occasional Paper "Climate change and monetary policy in the euro area", schetsten de deskundigen van de ECB zowel de kanalen waarlangs klimaatverandering het economisch systeem zou beïnvloeden als de implicaties van klimaatverandering voor het voeren van monetair beleid.

Wat de kanalen betreft, werden zowel effecten aan de aanbod- als aan de vraagzijde vastgesteld. Aan de aanbodzijde kan hittestress nadelig zijn voor het arbeidsaanbod en de arbeidsproductiviteit. De kapitaalvoorraad en de technologie kunnen negatief worden beïnvloed doordat middelen worden afgeleid van innovatie naar wederopbouw, aanpassing en bescherming. De daaruit voortvloeiende lagere factorproductiviteitsgroei zou leiden tot 1) lagere verwachte inkomens en dus de noodzaak om in de toekomst meer te sparen om de toekomstige consumptie te ondersteunen, en 2) een lager rendement op investeringen. Bijgevolg zou de natuurlijke rentevoet (r*) uiteindelijk dalen.

Het effect op de vraagzijde lijkt minder eenduidig te zijn. Wat het verbruik betreft, kan klimaatverandering leiden tot een nettotoename van het energieverbruik (doordat de toegenomen energievraag in de zomer prevaleert boven de afgenomen energievraag in de winter). Terzelfder tijd kan de consumptie verschuiven naar duurzamere goederen en diensten, met evenwel een onduidelijk netto-effect.

Ook de investeringen zouden in deze richting verschuiven. De toegenomen algemene onzekerheid kan echter leiden tot uitstel van de investeringen. Onder een a priori onzeker netto-effect op de investeringen kan de natuurlijke rentevoet ofwel dalen ofwel stijgen. Ten slotte kunnen zich als gevolg van geografische veranderingen, zoals de stijging van de zeespiegel, alsmede de volatiliteit van de voedselprijzen verstoringen van de buitenlandse handel voordoen.

Afgezien van de macro-economische effecten zou de klimaatverandering ook gevolgen hebben voor het financiële stelsel. Op basis van stresstests wordt gesteld dat financiële instellingen en investeerders bij een onordelijke overgang aanzienlijke vermogens- en kapitaalverliezen zouden kunnen lijden. Bovendien worden de financiële markten geacht externe milieueffecten te onderwaarderen, wat tot verstoorde prijzen leidt. Ten slotte kunnen verschuivingen in de voorkeur van beleggers en consumenten voor duurzame goederen en diensten gestrande activa genereren, hetgeen tot grote schommelingen in de activaprijzen kan leiden.

Economische redenering achter de vergroening door de ECB

De benadering van groen monetair beleid is gebaseerd op de overtuiging dat macro-economische verstoringen en verstoringen van de financiële markten als gevolg van klimaatverandering van invloed zouden kunnen zijn op de transmissie van monetair beleid en daarmee op het vermogen van de ECB om haar prijsstabiliteitsdoelstelling te bereiken.

Meer in het bijzonder kan het transmissiekanaal worden beïnvloed via instabiliteit in het financiële stelsel als gevolg van, bijvoorbeeld, de plotselinge herprijzing van klimaatgerelateerde financiële risico's. Hoewel het ex ante effect op de natuurlijke rentevoet onduidelijk is, beweren de deskundigen van de ECB bovendien - weliswaar op grond van een a priori twijfelachtige aanname van heersende temperende krachten op r* - dat de "beleidsrente vaker de effectieve ondergrens zou kunnen raken, waardoor de monetaire beleidsruimte voor conventionele instrumenten zou worden beperkt". Ten slotte kan de onzekerheid die voortvloeit uit klimaatrisico's een correcte beoordeling van de inflatievooruitzichten op middellange termijn bemoeilijken.

Rekening houdend met deze verschillende factoren en vooral gezien het potentiële effect op de vooruitzichten voor prijsstabiliteit, zag de ECB zich genoodzaakt haar monetaire beleid aan te passen aan een intensiever klimaatbeleid.

Problemen met de vergroening door de ECB

Hoewel klimaatverandering door verschillende deskundigen wordt gezien als de grootste uitdaging van onze tijd en inspanningen wenselijk zouden kunnen zijn om deze te bestrijden, is betrokkenheid van het monetair beleid in dit opzicht niet op zijn plaats - en wel om drie hoofdredenen.

Ten eerste beschikt de ECB niet over het mandaat om dit te doen. De bepaling in artikel 127 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) stelt dat het Eurosysteem "het algemene economische beleid in de Unie ondersteunt", maar alleen als er geen afbreuk wordt gedaan aan "het doel van prijsstabiliteit".

Aangezien dezelfde ECB-deskundigen echter meerdere kanalen identificeren waarlangs het klimaatbeleid de inflatie en de inflatieverwachtingen zou beïnvloeden, zou groen monetair beleid uiteindelijk de verwezenlijking van de prijsstabiliteitsdoelstelling kunnen verergeren.

Ten tweede is het monetair beleid een zwak substituut voor het fiscaal beleid en vooral het industriebeleid op dit gebied. Laatstgenoemden zijn veel beter toegerust om klimaatbeleidsmaatregelen aan te grijpen via instrumenten zoals koolstofbeprijzing en investeringen in groene innovatie. Door het monetaire beleid te betrekken bij economische beleidsmaatregelen die tot sociale en economische herschikkingen kunnen leiden - en die dus onder de verantwoordelijkheid van politici vallen, met het risico verkiezingen te verliezen - loopt de centrale bank het risico reputatieschade op te lopen en haar onafhankelijkheid te verliezen.

Ten derde is het huidige inzicht in de economische gevolgen van klimaatverandering nog onvolledig. Dit wordt goed onderkend door de deskundige van de ECB zelf, die beweert dat "klimaatverandering uitdagingen met zich meebrengt voor de macro-economische modellen die door centrale banken worden gebruikt voor prognoses en beleidsanalyse".

Maar zelfs als de onderliggende conceptuele kloof met betrekking tot klimaatverandering in het macro-economisch model uiteindelijk zou worden gedicht, dan nog is de ervaring die centrale bankiers in het verleden hebben opgedaan met de toepassing van dergelijke modellen voor het doen van betrouwbare economische voorspellingen niet bepaald bemoedigend. Jarenlang hebben deze modellen de inflatie te hoog voorspeld, en nu hebben ze die te laag voorspeld. Maar als centrale banken de inflatie niet goed genoeg kunnen voorspellen om hun primaire mandaat te vervullen, lijkt hun streven om de economische gevolgen van klimaatverandering voor beleidsdoeleinden te modelleren, een bijzonder schaamteloze veronderstelling van kennis te zijn.De combinatie van het beperkte historische bewijsmateriaal, de langetermijnhorizon waarbinnen de relevante economische gevolgen zich waarschijnlijk zullen voordoen, en modellen die geen solide staat van dienst hebben, resulteert in een grote speculatie in plaats van een voorzichtige, verantwoorde en geloofwaardige besluitvorming.

Prof Dr Agnieszka Gehringer
Prof Dr Agnieszka Gehringer

20220106 Seizing power through green monetary policy - GB.pdf

PDF - 260 Kb

Serge Vanbockryck

Senior PR Consultant, Befirm

 

Persberichten in je mailbox

Door op "Inschrijven" te klikken, bevestig ik dat ik het Privacybeleid gelezen heb en ermee akkoord ga.

Over Flossbach von Storch

Flossbach von Storch is een van Europa's toonaangevende onafhankelijke vermogensbeheerders met meer dan EUR 70 miljard aan beheerd vermogen en meer dan 300 medewerkers. Het bedrijf werd in 1998 in Keulen opgericht door Dr. Bert Flossbach en Kurt von Storch. Tot de cliënten behoren fondsbeleggers, institutionele beleggers, vermogende particulieren en families. 

Alle beleggingsbeslissingen worden genomen op basis van de eigen wereldvisie van het bedrijf, die gebaseerd is op een kritische analyse van de economische en politieke context. Als door de eigenaar geleide onderneming is Flossbach von Storch niet gebonden aan de richtlijnen van een bank of een onderneming.