"De devaluatie kan versnellen"

Professor Mayer, veel mensen lijden onder de hoge inflatie. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft onlangs voor de tweede keer de rente verhoogd. Is dat genoeg? ​

“De depositorente bedraagt nu 0,75 procent, de rente op leningen voor banken 1,25 procent en 1,5 procent. Tegelijkertijd verwacht de ECB een inflatie van 8,1% in 2022, 5,5% in 2023 en 2,3% in 2024. De gegevens spreken voor zich. Natuurlijk zou de centrale bank veel meer moeten doen – en had ze dat ook moeten doen, vooral in de afgelopen jaren.”

De euro kon tenminste wat winnen ten opzichte van de Amerikaanse dollar na de renteverhoging...

“...waarbij we de voorkeur geven aan een langetermijnvisie. De Europese eenheidsmunt heeft sinds begin 2021 ongeveer een vijfde van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar verloren en is soms tot onder de pariteit gedaald. Dit is het laagste niveau sinds 2002. Dit alles komt niet als een verrassing en heeft niet alleen te maken met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. We hebben enkele jaren geleden gewaarschuwd voor een devaluatie van de euro.”

Weerspiegelt de koersontwikkeling de zwakte van de euro of de sterkte van de Amerikaanse dollar? ​

“Dat lees je steeds weer. Sommige waarnemers trekken bijvoorbeeld vergelijkingen met het begin van de jaren tachtig, toen de Amerikaanse dollar een enorme opwaardering onderging ten opzichte van de Duitse mark en andere valuta's – totdat het voor de Amerikaanse regering te veel werd en zij in september 1985 in het Plaza Hotel in New York met de andere landen van de zogenaamde Groep van Vijf een overeenkomst sloot om de Amerikaanse munt te devalueren. Ik denk echter dat de vergelijking van de recente ontwikkeling met die van de jaren tachtig mank gaat.”

Waarom?

“Als je kijkt naar de handelsgewogen wisselkoers van de euro ten opzichte van 42 partnerlanden, zie je dat deze sinds begin vorig jaar met ongeveer zeven procent is gedaald. Als je de Amerikaanse dollar buiten beschouwing laat (die een handelsgewicht van ongeveer 15 procent in de index heeft), bedraagt de devaluatie ten opzichte van de andere 41 valuta's ruim vier procent. De sterkte van de Amerikaanse dollar speelt een belangrijke rol in de waardevermindering van de euro. Maar bijna de helft is ook het gevolg van een verzwakking van de euro.”

Wat zijn de redenen voor deze zwakke euro?

“Blijkbaar vertrouwt de valutamarkt er niet op dat de ECB de Amerikaanse Fed vastberaden zal volgen bij de bestrijding van de inflatie – die aan beide zijden van de Atlantische Oceaan even hoog is.”

Waarom mist de ECB de vastberadenheid van de VS?

“De ECB ligt aan de ketting van de eurolanden met hoge schulden, die met insolventie worden bedreigd als de rente sterk stijgt. Daardoor zal de rente in de VS in de nabije toekomst waarschijnlijk sneller en sterker stijgen en zal het renteverschil tussen de VS en de eurozone waarschijnlijk nog groter worden.”

Wat betekent dit voor de inflatie in Europa?

“Als de ECB minder daadkrachtig optreedt, zal de inflatie in de eurozone op middellange termijn hoger blijven dan in de VS. De lage reële rente als gevolg van de lagere rente en de hogere inflatie in de eurozone zal dus waarschijnlijk druk blijven uitoefenen op de wisselkoers van de euro. Niets wijst er momenteel immers op dat de zwakte van de euro ook veroorzaakt zou kunnen zijn door de vrees voor een ineenstorting van de euro. De markten geloven nog steeds in de belofte van voormalig centralebankchef Mario Draghi dat de ECB alles zal doen om de euro te behouden. Maar Draghi is met pensioen – al als ECB-president, binnenkort ook als Italiaanse premier – en zijn feitelijke en waarschijnlijke opvolgers zijn minder geloofwaardig.”

Welke risico's ziet u voor onze gemeenschappelijke munt op de lange termijn? ​ “Er zijn natuurlijk de politieke onzekerheden. Na de verkiezingen in Italië op 25 september zou een centrumrechtse regering bijvoorbeeld veel recalcitranter kunnen zijn tegenover EU- en ECB-functionarissen dan haar voorgangers. En het is twijfelachtig of het "TPI"-instrument van de ECB voor financiële steun aan landen met een te hoge schuldenlast zal werken. Hedgefondsen speculeren blijkbaar weer in toenemende mate tegen Italië. Als het rente-nadeel voor de euro nog wordt versterkt door de vrees voor zijn achteruitgang, zal de devaluatie van de euro sterk versnellen.”